Αρχαία Ελλάς και Σύγχρονη Ελλάς

Κάποτε είχα γράψει: "Αρχαία Ελλάς, και Σύγχρονη Ελλάς, είναι δράμα και μη γελάς. .." σε ένα τραγουδιστικό στίχο. Όμως αυτή είναι η πραγματικότητα. Η πραγματικότητα που ο νεοέλληνας θέλει να αποφύγει γεμίζοντας εθνικιστικά υπερηφάνεια η οποία τον κάνει να ξεχνάει ότι του λείπει ένα σοβαρό υπόβαθρο και αυτό είναι η γέφυρα που ενώνει αυτό το παλαιό με το νέο. 

Δεν μιλάω μόνο για μια υπερηφάνεια αλλά για μια αλαζονεία, έναν κομπασμό, κάτι το εξέχων εγωιστικό που εν τέλει υποθάλπτει το μίσος, το προάγει μ' έναν ασυνείδητο τρόπο.  Ότι εμείς εν γένει είμαστε λαός ανώτερος,  καλύτερος, εξυπνότερος,  ευφυέστερος, κλπ. Αλλά μ' έναν τρόπο φυλετικό, τοπικιστικό, ιστορικοφιλοσοφικό ο οποίος όμως έχει υπόβαθρο υλικό και στην ρίζα του αυτή είναι η διαλεκτική του και όχι μια Ηθική Ουράνιος, με θεϊκές καταβολές αλλά όχι μέσα σ' ένα κρυφοϋλιστικό ιδεαλισμό που στερείται ουσίας όπως στην σημερινή μας κοινωνία γίνεται... 

Το να έχουμε τα ιδεώδη των ηρώων των Ομηρικών Επών, του Οδυσσέα, των ηρωικών μύθων του Ηρακλέους, του Περσέα, του Θησέα, του Ιάσονα κλπ. είναι θαυμάσιο, ευγενές, όμορφο ιδανικό. Σαν παιδιά μπορεί να διαποτιστήκαμε απ' αυτούς τους μύθους και δεν θα ήταν περίεργο να μας εμφύσησαν ένα ηρωικό ιδεαλισμό ο οποίος προφανώς έμεινε λίγο ή περισσότερο απωθημένος στο υποσυνείδητό μας ή ασυνείδητο ανάλογα με το πόσο έντονα απωθήσαμε την μαγική μας σκέψη σε σχέση με τις επιρροές του κοινωνικού και οικογενειακού μας υπόβαθρου. Αυτό είναι που συμβαίνει όταν κάποιος εκλαμβάνει αυτούς τους μύθους υλιστικά, ρεαλιστικά, πραγματιστικά,  κυριολεκτικά... ή θα τους υποβιβάσει στο παρα-μύθι ή θα τους απορρίψει ως παραλογισμούς μιας πρωτόγονης μαγικής σκέψης. Αλλά αυτή δεν είναι απλά παρά μια εκλογίκευση του παραλογισμού του παγιωμένου κυριολεκτικού τρόπου σκέψης. 

Το να εκλάβουμε τ' αρχαία συγγράμματα ως κυριολεκτικά εκεί που αυτά δεν είναι είναι ο πραγματικός πρωτογονισμός και οπισθοπορεία. Βέβαια ήδη απ' τους αρχαίους χρόνους γινόταν αυτό, και πολλοί αρχαίοι διακριτοί έσφαλλαν σε αυτό το πεδίο, θεληματικά ή αθέλητα,  με γνώση ή χωρίς.  Βέβαια αυτό είναι ένα άλλο πεδίο έρευνας που απαιτεί μια πιο βαθιά διάκριση και γνώση πάνω στις γραφές αλλά και εμπειρία πάνω στο πεδίο το οποίο πραγματεύονται και όχι απλά διανοητική προσέγγιση. Για να μπορεί κάποιος να δύναται να ξεχωρίσει το κυριολεκτικό από το μεταφορικό πρέπει να κατέχει το πολύτιμο κόσμημα της διάκρισης το οποίο ξεχωρίζει έναν υγιή νου από έναν άρρωστο νου.

Δυστυχώς επί των πλείστων,  οι νόες μας είναι άρρωστοι, η κοινωνία μας είναι άρρωστη. Δεν είναι προνόμιο λοιπόν να είσαι ένα βολεμένο μέλος,  ένα γρανάζι μιας άρρωστης κοινωνίας. Μπορεί όμως κάποιος να είναι μέλος ως το γρανάζι μιας άλλης μηχανής, εσωτερικής,  θαυμάσιας, ουράνιας όπως ένας Σωκράτης, ένας Ορφέας,  ένας Χριστός, ένας Απολλώνιος κλπ. Αυτοί κυνηγήθηκαν απ' το κυριολεκτικό κατεστημένο γιατί άλλαζαν την δομή της κοινωνίας, η απορρύθμιζαν γιατί έβγαζαν απ' την οδό την πεπατημένη και έδειχναν την Οδό της Αλήθειας και της Ζωής. Αν κάνουμε επίσης μια κυριολεκτική ερμηνεία, με υλιστική διαλεκτική δεν ήταν παρά κοινωνικοί επαναστάτες, εξισώνοντας τον Χριστό με τον Σπάρτακο, πράγμα που θα ικανοποιούσε προφανώς μια χεγκελιανή μαρξιστική λογική μιλώντας αυστηρά λίγο πιο περιορισμένα. 

Σ' ένα πιο ευρύ πεδίο στην σύγχρονη κοινωνία, ο υλισμός είναι διάχυτος όχι μόνο στους κομουνιστές, αλλά και τους συντηριτικούς ή και τους εθνικιστές,  δηλαδή τους πιο "θρήσκους" παραδοσιακά. Περαιτέρω ο υλισμός είναι διάχυτος και μέσα στην ίδια την θρησκεία και όχι μόνο την Χριστιανική, αλλά και στον Βουδδισμό, τον Ινδουισμό, κάνοντας τους ιστορικούς υποστηρικτές του ανιμισμού και της θεοποίησης ή ειδωλολατρείας να φαίνεται να αποκτούν ιστορικά δίκαια. Αλλά αυτή είναι μόνο η υλιστική προσέγγιση μιας υλιστικής πραγματικότητας. Αυτό είναι ένα πραγματικά πρακτικό φιλοσοφικό πρόβλημα για κάθε ειλικρινή ερευνητή. 

Διότι τ' ότι ο υλισμός και τα συνεπάγωγά του συναντώνται με την κυριολεξία και τον κυριολεκτικό τρόπο θέασης και αντίληψης είναι ένα πρόβλημα καθαρά ψυχολογικό. Οντολογικό. Πνευματκοεπιστημονικό. Και όχι απλά φιλοσοφικό. 

Η κοινωνία μας είναι ο τρόπος θεώρησης των πραγμάτων μέσα απ' ένα προκαθορισμένο αντιληπτικό κλειστό πλαίσιο που ορίζει το γίγνεσθαι και το πράττειν με τρόπο υλιστικά ιστορικό και υποκειμενικό. Χωρίς τα ψυχολογικά μας πλαίσια δεν υπάρχει η γνωστή νευρωτική μας κοινωνία,  κλειστού ανατροφοδοτούμενου κυκλώματος. 

Ένα σταματήσουμε να εκλαμβάνουμε τους μύθους κυριολεκτικά,  τα όνειρα και την ζωή την ίδια ξεφεύγουμε από την πεπατημένη. Δεν είναι τυχαίο που οι μεγάλες ψυχές, οι Μαχάτμα θεωρήθηκαν τρελοί. Και μιλάμε για τρέλα σήμερον χωρίς να έχουμε ακριβώς προσδιορίσει τι είναι η λογική έξω απ' τα κοινωνικοϊστορικοφιλοσοφικά μας πλαίσια. Υπάρχουν βέβαια πόρτες ασφαλείας,  που ευτυχώς κανείς δεν σκέφτηκε να κλείσει γιατί ευτυχώς μέχρι εκεί η σκέψη δεν φτάνει και αν κανείς φτάσει θα είναι χωρίς αυτήν (ή το υπόβαθρό της), για να κατανοήσει τι υπονοείται εδώ το οποίο δεν μπορεί να γραφεί. 

Εάν σταματήσουμε να εκλαμβάνουμε τους μύθους κυριολεκτικά, θα διαπιστώσουμε την κοινή τους ουσία με τα Ιερά κείμενα και τους μύθους των άλλων λαών. Αποκαλύπτοντάς μας μια ψυχολογική εσωτερική ατραπό η οποία απευθύνεται στον άνθρωπο.