σκέψεις και αποσπάσματα περί φόβου

Βέλτιον θανείν άπαξ ή διά βίου τρέμειν.

{καλύτερα να πεθάνεις μια φορά παρά να τρέμεις από το φόβο σου μια ζωή}

Αίσωπος, 620-560 π.Χ., Αρχαίος μυθοποιός, δούλος εκ Φρυγίας

Είναι απίθανο πως οι άνθρωποι διαρκώς φοβόμαστε, συνειδητά ή ασυνείδητα να ζήσουμε και να κάνουμε τα πράγματα που πραγματικά θέλουμε να κάνουμε.

Βίος βίου δεόμενος ουκ έστιν βίος.

{η ζωή που φοβάται τη ζωή δεν είναι ζωή}

Μένανδρος, 4ος αιών π.Χ., Αρχαίος Έλληνας ποιητής

Οι φόβοι σχηματίζουν τα όριά μας, με όποιον τρόπο και αν τους δικαιολογήσουμε. Οι φόβοι σχηματίζουν τους κοινωνικούς δεσμούς, την ειρήνη και τον πόλεμο, τις συμφωνίες, την εκμετάλλευση, τις αδικίες κλπ.

Είναι ενδιαφέρον να δούμε πως το εξετάζουν αυτό οι μεγάλοι Δάσκαλοι της ζωής, όπως ο Σαμαέλ, ο Κρισναμούρτι, ο Χριστός, ο Βούδδας και οι αρχαίοι Φιλόσοφοι κτλ. των οποίων τα αποσπάσματα προσφέρονται για να κάνουμε ένα συλλογισμό, έναν στοχασμό ένα διαλογισμό, πάνω στο φόβο, πάνω στο πως βλέπουμε τα πράγματα και πως αυτός μας επηρεάζει. 

Ξεκίνησα να γράφω αυτό ορμώμενος από κάποια αποσπάσματα που βρήκα από τον Κρισναμούρτι, όπου το μεγάλο αυτό Είναι, θα δούμε πως εξετάζει το θέμα αυτό, όχι μόνο από την εσωτερική του πλευρά αλλά και αναφερόμενος και στις κοινωνικές προεκτάσεις του θέματος. Τα εν λόγω αποσπάσματα οποία αναρτήθηκαν σε μια κεντρική σελίδα που προωθεί το έργο του Κρισναμούρτι και αναδημοσιεύτηκαν σε κάποιο μπλόγκ, συνδέσμους των οποίων παρέχω στο τέλος του άρθρου.

Αυτό το οποίο θα πρέπει να κάνουμε, εφόσον θέλουμε να ξεπεράσουμε/διαπεράσουμε τον φόβο, είναι μια διαρκή αυτοπαρατήρηση και εν συνέχεια μια αυτοεξέταση του εαυτού μας. Όχι μ' έναν ψευτοδιαχωρισμό όμως που όπως και ο ίδιος ο Κρ. λέγει επιφέρει ένα διαχωρισμό και εν συνέχεια μια αταξία (ένα πεδίο το οποίο είναι πολύ ενδιαφέρον να προσεγγιστεί με πολύ προσοχή και να μελετηθεί στις σπουδές της εσωτερικής επιστήμης), αλλά κάνοντας το ασυνείδητο μέρος συνειδητό όπως μας επισημαίνουν και οι μεγάλοι Γνωστικοί Δάσκαλοι της Επιστήμης της Διαλεκτικής. Δεν πρέπει λοιπόν να παραλείψουμε επίσης το Κρισναμούρτιο έργο, και να το δούμε στην ολότητά του, συλλογιζόμενοι πάνω σ' αυτά τα θεμελιακά ζητήματα τα οποία βοηθούν να θεμελιωθεί και να χτιστεί στον άνθρωπο μια βασική εκπαίδευση. 

Οι παράγοντες του φόβου

Κάποιος μπορεί να ρωτήσει γιατί οι άνθρωποι, που έχουν ζήσει σε αυτή την Γη για εκατομμύρια χρόνια, που είναι τεχνολογικά νοήμονες, δεν έχουν εφαρμόσει την νοημοσύνη αυτή στο να απαλλαγούν από το πολύ σύνθετο πρόβλημα του φόβου, ο οποίος μπορεί να είναι ένας λόγος για τον πόλεμο, για το ότι σκοτώνουμε ο ένας τον άλλον. Και οι θρησκείες ανά τον κόσμο δεν έχουν λύσει αυτό το πρόβλημα, ούτε οι γκουρού τους, ούτε οι σωτήρες, ή τα ιδανικά. Οπότε είναι ξεκάθαρο ότι κανένας εξωτερικός παράγων -όσο εξυψωμένος, όσο δημοφιλής και αν έχει γίνει μέσω προπαγάνδας -κανένας εξωτερικός παράγων δεν θα μπορούσε ποτέ να λύσει αυτό το πρόβλημα του ανθρώπινου φόβου… Και πιθανώς να έχουμε τόσο δεχθεί το μοντέλο του φόβου, που δεν θέλουμε ούτε να απομακρυνθούμε από αυτόν. Οπότε τι είναι φόβος; Ποιοί είναι οι συντελεστές που επιφέρουν τον φόβο; Όπως τα πολλά μικρά ρυάκια, τα ποταμάκια που δημιουργούν τον τεράστιο όγκο ενός ποταμού, ποιά είναι τα ρυάκια που επιφέρουν τον φόβο;

Περί Φόβου, p 2

Φοβισμένοι…όπως όλος ο κόσμος

Εάν ένας μόνον άνθρωπος κατανοήσει ριζικά το πρόβλημα του φόβου και το επιλύσει, όχι αύριο ή κάποια άλλη μέρα, αλλά άμεσα, επηρεάζει την όλη συνειδητότητα του ανθρώπινου γένους. Αυτό είναι γεγονός. Όπως έχουμε πει, η συνειδητότητά σας δεν είναι προσωπική σας ιδιοκτησία, είναι το αποτέλεσμα του χρόνου, χιλιάδων συμβάντων, εμπειριών, που συναθροίζονται μέσω της σκέψης. Αυτή η συνειδητότητα βρίσκεται σε συνεχή κίνηση. Είναι σαν ένα ρυάκι, ένα μεγάλο ποτάμι του οποίου είστε κομμάτι. Οπότε δεν υπάρχει συγκεκριμενοποίηση και αν μπείτε πολύ βαθιά, δεν υπάρχει ατομικότητα.

Μπορεί να μην σας αρέσει αυτό, αλλά δείτε το. Άτομο σημαίνει μία οντότητα η οποία είναι αδιαίρετη, αδιαχώριστη, που δεν είναι κατακερματισμένη, που δεν είναι διαιρεμένη, αλλά μία ολόκληρη ύπαρξη. Όμως οι περισσότεροι από εμάς, δυστυχώς, είμαστε κατακερματισμένοι, διαιρεμένοι, διαχωρισμένοι, όπως ο υπόλοιπος κόσμος-δυστυχείς, ανήσυχοι, μπερδεμένοι, θλιμμένοι, με πόνο, φοβούμενοι.

Κρισναμούρτι - Απόλυτη Ελευθερία, p 302

Είναι πραγματικά λυπηρό, αλλά εμείς δεν κατέχουμε πραγματική ατομικότητα, ούτε χρησιμοποιούμε το ελάχιστο δυναμικό της ελεύθερης ουσίας μας για να δημιουργήσουμε μια ατομικότητα. Η πολλαπλότητα που αναφέρει ο Κρ. και θα μας επιβεβαίωνε και ο Γκουρτζίεφ και ο Δάσκαλος Σαμαέλ, και άλλοι Δάσκαλοι της Ηλιακής Ανθρωπότητας, είναι το πολλαπλό εγώ που βρίσκεται στα βάθη του ψυχισμού μας, το οποίο δε στην σύγχρονη ψυχολογία είναι το υποσυνείδητο ή ασυνείδητο.

Όπως έλεγε και ο Γιούγκ πρέπει να κάνουμε το ασυνείδητο συνειδητό. Ας στρέψουμε την προσοχή μας λοιπόν στο μέρος που είναι ασυνείδητο και ας το κοιτάξουμε, εμείς θέλουμε να γίνουμε συνειδητοί με μεγάλη ειλικρίνεια αυτού που ξεπροβάλλει, αυτού που αναφύεται από το σκοτάδι και έρχεται προς το φως, με την μορφή σκέψης, συναισθήματος, παρόρμησης, εκνευρισμού, φόβου κλπ. το οποίο έχει την αφορμή του στα γεγονότα και στο πολλαπλό εγώ. Αναλύοντας και διεισδύοντας μέσω της υπερβατικής κατανόησης και του διαλογισμού μέσα σ' αυτές τις αναδυόμενες μορφές θα ξεδιαλύνουμε σιγά σιγά τις συνθήκες και τις αιτίες που εγκλωβίζουν και περιορίζουν την συνείδησή μας. 

Ανασφάλεια και φόβος

Υπάρχει φόβος για την ανασφάλεια, του να μην έχετε δουλειά, του να έχετε δουλειά, ο φόβος να χάσετε την δουλειά σας, ο φόβος για τις διάφορες μορφές απεργιών που συμβαίνουν, και τα λοιπά και τα λοιπά. Συνεπώς οι περισσότεροι από εμάς είναι μάλλον νευρικοί, φοβούμενοι πως δεν θα είμαστε απόλυτα σωματικά ασφαλείς. Προφανώς, αλλά γιατί; Είναι ενδεχομένως γιατί συνεχώς απομονωνόμαστε ως έθνος, ως οικογένεια, ως ομάδα; Αυτή η αργή διαδικασία απομόνωσης επιφέρει — οι Γάλλοι απομονώνονται, επίσης οι Γερμανοί, και τα λοιπά— σταδιακά την ανασφάλεια για όλους μας; Μπορούμε να το παρατηρήσουμε αυτό, όχι μόνο εξωτερικά; Παρατηρώντας τι συμβαίνει εξωτερικά, γνωρίζοντας ακριβώς τι συμβαίνει, από εκεί μπορούμε να ξεκινήσουμε να ερευνούμε εσωτερικά. Αλλιώς, δεν έχουμε κριτήρια, αλλιώς παραπλανούμε τους εαυτούς μας. Οπότε πρέπει να ξεκινήσουμε από το εξωτερικό και να δουλέψουμε προς το εσωτερικό. Είναι σαν την παλίρροια που φεύγει και έρχεται. Δεν είναι μία σταθερή παλίρροια, κινείται προς τα έξω και προς τα μέσα συνεχώς.

Κρισναμούρτι - Περί Φόβου, p 61

Είναι άλλο πράγμα η παρατήρηση και άλλο η αυτο-παρατήρηση. Η μία είναι του εξωτερικού κόσμου και η άλλη του εξωτερικού. Εμείς πρέπει να γίνουμε συνειδητοί και των δύο κόσμων. Ο ένας κόσμος, ο εξωτερικός είναι ο οριζόντιος άξονας της ζωής, της γέννησης και του θανάτου, των συμβάντων και του χρόνου. Ο εσωτερικός άξονας είναι το επίπεδο του Είναι μας.

Αν εμείς θέλουμε να είμαστε σωστοί θα πρέπει να ζούμε σύμφωνα με τις εσωτερικές αξίες του Είναι, με την εσωτερική πηγαία και πραγματική ηθική που στηρίζεται στις αξίες του πνεύματος και όχι στα εξωτερικά γεγονότα και τα ήθη και τα έθιμα, δηλαδή μια κατά συνήθεια ηθική (έθος-έθιμο), γιατί αυτό δεν μας προσφέρει μια αυθεντική και πραγματική κατανόηση.

Η εξωτερική μεταλλαγή επέρχεται όταν υπάρχει μια εσωτερική αλλαγή. Αν εμείς δεν αλλάξουμε εσωτερικά η ζωή μας και τα πράγματα που κάνουμε θα κινούνται γύρω από το επίπεδο που εμείς είμαστε εσωτερικά. Αν θέλουμε ν' αλλάξουμε τον κόσμο θα πρέπει να εργαστούμε εντατικά στο να αλλάξουμε τον εαυτό μας, και θα πρέπει αυτό που ο κόσμος είναι να μας βάλει σε τρομερές σκέψεις για αυτό που είμαστε εμείς. Αν εμείς φοβόμαστε να αλλάξουμε, είναι ένας παράλογος φόβος, γιατί είναι ένας φανταστικός φόβος, καθότι δεν ξέρουμε τι θα καταλήξουμε να γίνουμε μετά. Εξάλλου δεν υπάρχει εμπειρία που να μην μας αλλάζει. Με κάθε τι που ερχόμαστε σε επαφή μας αλλάζει, μας μεταλλάσσει.

Η εσωτερική εργασία είναι μια δυναμική μορφή αλλαγής του ανθρώπου, στην οποία βιώνει την ζωή μ' έναν έντονο τρόπο και προκαλεί στο εσωτερικό του μια Εσωτερική Επανάσταση, αυτή της Συνείδησης, η οποία αν επιτευχθεί καθιστά το άτομο ικανό να μεταλλάξει τον εαυτό του και την κοινωνία. Όταν ο φόβος εξαλειφθεί μέσα μας -και δη αυτός που πηγάζει από την υπερηφάνεια- το δικό μου και το δικό σου χάνεται, το εγώ και το εσύ. Κάποιος αφυπνισμένος μπορεί να το αντιληφθεί αυτό μέσα από την θεωρία της κενότητας. Κάποιος πολύ αφυπνισμένος μπορεί να δει την βάση όλων των φαινομένων, ή την Απόλυτη φύση που μας συνενώνει θεμελιακά όλους και την ευδαιμονία που αυτή ενέχει μέσα της. 

Ο δε ανεξέταστος βίος ου βιωτός ανθρώπω. 

{Η ζωή που δεν εξετάζεται δεν αρμόζει σε άνθρωπο} 

Σωκράτης, 469-399 π.Χ., Φιλόσοφος – Απολογία Σωκράτους

Οι δύο πλευρές του νομίσματος

Ο φόβος και η απόλαυση είναι οι δύο πλευρές ενός νομίσματος: δεν μπορείτε να είστε ελεύθεροι από το ένα χωρίς να είστε ελεύθεροι και από το άλλο. Θέλετε να έχετε απόλαυση σε όλη σας την ζωή αλλά και να είστε απελευθερωμένοι από τον φόβο — μόνον αυτό σας απασχολεί. Αλλά δεν βλέπετε πως αισθάνεστε ανήσυχοι γιατί μπορεί να μην βρείτε την απόλαυση αύριο, αισθάνεστε ανολοκλήρωτοι, θυμωμένοι, ανήσυχοι και ένοχοι και όλες οι ψυχολογικές δυστυχίες εμφανίζονται. Οπότε πρέπει να δείτε τον φόβο και την απόλαυση μαζί.

Κρισναμούρτι - Το Απίθανο Ερώτημα, pp 50-51

Είναι πολύ σημαντικό να ξεχωρίσουμε την έννοια της ευδαιμονίας από την έννοια της απόλαυσης. Όταν μιλάμε για ευδαιμονία, μιλάμε για μια εγγενή κατάσταση της Ουσίας μας (ανάντα).

Η απόλαυση και ο φόβος, ή ο φόβος που παράγεται από τον πόνο ή την ιδέα του πόνου ή την ιδέα ότι θα μας στερήσουν την απόλαυση είναι ενστικτώδης αλήθειες της γήινης πραγματικότητάς μας. Όποιος έχει βιώσει την πραγματική ευδαιμονία της πραγματικής του φύσης, δεν απασχολείται με μάταιες απολαύσεις. Όποιος ακόμα κυνηγάει τις μάταιες απολαύσεις σημαίνει πως δεν έχει βιώσει ακόμα πραγματικά την πραγματική ευδαιμονία του Είναι. Δεν σημαίνει πως θα σταματήσει κάποιος να ζει ή να απολαμβάνει, αλλά ότι δεν θα υπάρχει καμία προσκόλληση σε αυτή την απόλαυση ούτε καμία προσδοκία να την ξαναζήσει.

Η προσκόλληση και η προσδοκία πάνε μαζί. Ο πόνος και η απόλαυση πάνε μαζί. Αυτό είναι κάτι το οποίο αξίζει να συλλογιζόμαστε, και το οποίο μας δίδαξε και ο Άγιος Βούδδας, και το οποίο ο καθένας μπορεί ν' ανακαλύψει στον εαυτό του μέσω της αυτοπαρατήρησης και της αυτοεξέτασης. 

Βοηθώντας την ανθρώπινη συνείδηση να μετριάσει τον φόβο

Όλοι έχουμε ζήσει μια αποκαλούμενη ατομικιστική ζωή, ανησυχώντας για τον εαυτό μας και τα προβλήματά μας. Τα προβλήματα αυτά δεν τελειώνουν ποτέ, απλά αυξάνονται. Έχουμε ζήσει τέτοιου είδους ζωή. Έχουμε ανατραφεί, εκπαιδευτεί, προετοιμαστεί για αυτού του είδους την ζωή. Έρχεσαι εσύ σαν φίλος και μου λες: “Κοίτα, η συνείδησή σου δεν σου ανήκει, υποφέρεις όπως υποφέρουν και οι άλλοι.” Σε ακούω και δεν απορρίπτω αυτό που λες, γιατί έχει νόημα, είναι λογικό και βλέπω ότι σε αυτό που μου έχεις πει μπορεί πιθανόν να υπάρχει ειρήνη στον κόσμο. Και λέω στον εαυτό μου: “Μπορώ λοιπόν να απελευθερωθώ από τον φόβο;” Βλέπω πως είμαι απόλυτα υπεύθυνος, για ολόκληρη την συνείδηση. Βλέπω πως όταν ερευνώ τον φόβο βοηθώ ολόκληρη την ανθρώπινη συνείδηση να μετριάσει τον φόβο.

Κρισναμούρτι - Το Δίχτυ της Σκέψης, pp 70-71

Αυτό είναι λίγο δύσκολο να κατανοηθεί αλλά αξίζει να σταθεί κάποιος. Είναι αυτό ακριβώς που λέει και ο Δρ. Λεν στην θεωρία του Οπόνοπόνο, δηλαδή ότι όλοι είμαστε συνδεδεμένοι και δουλεύοντας ο καθένας πάνω στον εαυτό, πάνω στις διάφορες πτυχές, δεχόμενος την ευθύνη ολοκληρωτικά για ότι συμβαίνει στον κόσμο, δεν θεραπεύει μονάχα τον εαυτό του αλλά και την ανθρωπότητα. Και αυτό βασίζεται και συμβαδίζει πλήρως με την θεωρία της κενότητας, και των αλληλεοξαρτώμενων φαινομένων.

Γιατί τα φαινόμενα στην βάση τους είναι κενά, εμπεριεχόμενα θα έλεγα εγώ όχι στο τίποτα -πράγμα το οποίο είναι επικίνδυνο γιατί είναι μηδενισμός (πράγμα για το οποίο προειδοποίησε ο Βούδδας), αλλά στην κοινή Ουσία των πάντων ή αλλιώς στο Απόλυτο ή το Είναι, στο Νταρμάτα, την Αυτότητα κτλ. που είναι ουσιαστικά το ΕΝ, και το ΕΝ ΤΩ ΠΑΝ. Αν μπορούμε να κατανοήσουμε αυτή την θεωρία και να προσπαθήσουμε να την βιώσουμε θα ανακαλύψουμε την θαυμαστή σύνδεση όλων των πραγμάτων, σ’ ένα κάποιο επίπεδο, ανάλογα ο καθένας με το πόσο μπορεί να εμβαθύνει.

Αλλά για μας η αληθινή φύση της πραγματικότητας ή η πραγματικότητα της πραγματικότητας είναι κάτι το άγνωστο, και το άγνωστο προκαλεί φόβο είτε το παραδεχόμαστε είτε όχι (συνειδητοί ή ασυνείδητοι φόβοι). Επίσης το να αντιμετωπίσουμε πραγματικά τα προβλήματά μας, και εκεί υπάρχει ένας φόβος συνειδητός ή ασυνείδητος. Το να αντιμετωπίσουμε επίσης τα προβλήματα γνωστά ή άγνωστα (δηλαδή αυτά που φανερά δεχόμαστε ή εθελοτυφλούμε –τυφλά σημεία) της ανθρωπότητας ή όχι εμπεριέχει επίσης ένα ή πολλούς φόβους συνειδητούς ή ασυνείδητους. Το να αντιμετωπίσουμε το άγνωστο –δηλ. το ασυνείδητό- της πραγματικότητας, και εν συνέχεια του εαυτού μας, και εν συνέχεια της ανθρωπότητας σημαίνει να εξοπλιστούμε με θάρρος για να αντιμετωπίσουμε αυτόν το φόβο.

Από πού πηγάζει αυτό το θάρρος; Γιατί όλοι κάποια στιγμή στην ζωή μας αντιμετωπίσαμε έναν φόβο μικρότερο ή μεγαλύτερο στην ζωή μας. Και εξάλλου όπως λέγεται θαρραλέος και γενναίος δεν είναι αυτός που δεν φοβάται, αλλά αυτός που παρόλο που φοβάται αντιμετωπίζει τους φόβους του, σε αντίθεση με τον δειλό που ενδίδει στους φόβους του και τρέχει να τους αποφύγει. Δεν είναι η φύση λοιπόν της φοβίας η δειλία και αντίθεσή της η γενναιότητα, αλλά ένας παράγοντας που πηγάζει από μία γνώμη ή δοξασία μέσα μας, μια λανθασμένη εντύπωση ή αντίληψη για το πώς έχουνε τα πράγματα, που είναι λιγότερο ή περισσότερο ασυνείδητη και που δεν κατέχει πραγματική υπόσταση.

Ο φόβος μπορεί να εξαλειφθεί ολοκληρωτικά

Ο ομιλητής λέει ότι ο φόβος μπορεί να εξαλειφθεί ολοκληρωτικά. Μην πείτε, “Είναι για τον πεφωτισμένο” και όλες αυτές τις ανοησίες. Μπορείτε να τον εξαλείψετε εάν χρησιμοποιήσετε όλο σας το μυαλό, όλη σας την καρδιά —απόλυτα, όχι μερικώς. Και τότε θα δείτε τι απερίγραπτη ομορφιά υπάρχει σε αυτό, μια αίσθηση απόλυτης ελευθερίας —όχι ελευθερία κάποιου κράτους ή κάποιας κυβέρνησης, αλλά η αίσθηση της απεραντότητας της ελευθερίας, το μεγαλείο της ελευθερίας. Θα το κάνετε —σήμερα, τώρα; Από σήμερα, βλέποντας την αιτία του φόβου, τερματίστε την. Όσο υπάρχει φόβος-βιολογικά, σωματικά, ψυχολογικά -μας καταστρέφει. Οπότε, εάν κάποιος ρωτήσει, μετά που θα ακούσει αυτό το γεγονός, όχι θεωρία, τι θα κάνετε; Ο χρόνος είναι ο παράγοντας του φόβου και της σκέψης, οπότε εάν δεν αλλάξετε τώρα, δεν θα αλλάξετε ποτέ. Είναι συνεχής αναβολή.

Κρισναμούρτι - Τελευταίες Ομιλίες, pp 42-43

Ο χρόνος και η σκέψη που εξετάζει τι θα γίνει σήμερα τι θα γίνει αύριο και συγκρίνει με τις τραυματικές εμπειρίες του χθες μας εξαπατά δημιουργώντας φανταστικούς φόβους. Δεν είναι σαν το φόβο που αντιμετωπίζουμε για το απόλυτο σκοτάδι ή σ’ ένα εχθρικό περιβάλλον ή και τα δύο μαζί. Ένας φανταστικός φόβος –και μιλάμε για τους φόβους που νομίζουμε ότι είναι αληθινοί ενόσω είναι φανταστικοί και ανυπόστατοι – μας κυνηγάει σε όλη μας την ζωή ενόσω δεν τον ή τους αντιμετωπίζουμε. Αυτό δεν είναι μόνο γι’ αυτούς που είναι φωτισμένοι, γιατί και αυτοί που είναι φωτισμένοι πριν να φωτιστούν τι ήταν; Ότι είμαστε και εμείς, φοβισμένοι άνθρωποι μέσα στην σύγχυση και την οδύνη. Αλλά καταλαβαίνοντας τον σκοπό της ζωής και το τι είναι ουσιαστικό κατάλαβαν προς τα πού είναι ο δρόμος και η ζωή και η απελευθέρωση και πήραν την πρώτη θαρραλέα απόφαση να τον ακολουθήσουν.

Εμείς αναλωνόμαστε σε κάθε ανούσιο πράγμα, και εφόσον έχουμε ήδη κληθεί από το Είναι μας, και τον Πατέρα μας να πάμε προς τον δρόμο, αλλά πραγματικά να τον περπατήσουμε με όλη μας την ύπαρξη, με όλες μας τις δυνάμεις γιατί δεν το κάνουμε; Και οι φωτισμένοι και οι ιστορίες τους έχουν την αξία τους. Αλλά για την ακρίβεια δύο ειδών αξίες. Η μία είναι να μας εμπνεύσει ώστε να ξεκινήσουμε τον δρόμο, αρχικά από μίμηση και λαχτάρα και ενθουσιασμό και κάποια επιθυμία, και εν συνέχεια από κατανόηση και γνώση της αιτίας (όχι της αφορμής) των πράξεών μας.

Η άλλη αξία –η οποία είναι και η αρνητική, και στην οποία αναφέρεται ο Κρ. είναι να θεωρήσουμε τον φωτισμένο κάτι έξω από μας, κάτι άπιαστο, κάτι το οποίο εν συνέχεια –και ίσως από αδυναμία μας να θεωρήσουμε ότι είμαστε εν δυνάμει φωτισμένοι, θεοποιούμε και αυτόματα αποστασιοποιούμαστε απ’ αυτό, απαρνούμενοι τις ίδιες μας τις δυνατότητες. Είναι σημαντικό να αντιλαμβανόμαστε όλες τις αξίες διαλεκτικά, και να κατανοούμε τα πρακτικά και εν συνέχεια να πράττουμε, γιατί η πράξη είναι το δέντρο με τους χρυσούς καρπούς, και η αληθινή –στο πετσί μας Γνώση που θα μας απολυτρώσει.

Η ελευθερία είναι κάτι το τρομακτικό για τον συμβιβασμένο άνθρωπο ο οποίος δεν θέλει να απαρνηθεί τα βάσανά του και τις έννοιες του, και αν θα μπορούσαμε να τον απελευθερώναμε «μαγικά» θα τον καταστρέφαμε. Αν δεν απελευθερωθεί ο άνθρωπος από το πολλαπλό του εγώ, θα συνεχίσει να φοβάται, γιατί ο φόβος έχει την αιτία του στο εγώ, στον εαυτούλη μας, και αυτό είναι που είναι του χρόνου και της σκέψης.

Όταν η σκέψη   αντιλαμβάνεται…

Όταν η σκέψη αντιληφθεί ότι δεν θα μπορούσε να κάνει τίποτα για τον φόβο επειδή γεννά τον φόβο, τότε υπάρχει σιωπή, τότε υπάρχει απόλυτη κατάργηση της οποιασδήποτε κίνησης η οποία γεννά φόβο.

Κρισναμούρτι - Το Πέταγμα του Αετού, p 71

Το να μείνει ο νους σιωπηλός είναι μια μεγάλη τέχνη που οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν δυστυχώς. Όλοι ξέρουν να σκέφτονται λίγο, πολύ ή καθόλου, αλλά τι γίνεται όταν δεν χρειαζόμαστε να σκεφτόμαστε; Ή κάποιος θεωρεί ότι χρειάζεται να σκεφτόμαστε διαρκώς; Μια μηχανή αν δουλεύει συνέχεια το αποτέλεσμα είναι να φθείρεται. Έτσι και ο νους μας είναι μια μηχανή την οποία από την μία πρέπει να μάθουμε να χειριζόμαστε σωστά, και από την άλλη όταν τελειώνουμε τις εργασίες μας, να την αναπαύουμε. Περαιτέρω όταν ο νους είναι ήρεμος, γαλήνιος, επικεντρωμένος στον εαυτό του δίχως άλλη ενασχόληση τότε μπορούν να επιδρούν πάνω σε αυτόν εσωτερικές δυνάμεις ανώτερες ή με άλλα λόγια να τον χρησιμοποιεί ο Εσώτερος ή το Είναι.

Η άνθιση της ερώτησης

Η σκέψη και ο χρόνος είναι οι δύο παράγοντες του φόβου. Δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα γι' αυτό. Μην ρωτάτε, “Πως μπορώ να σταματήσω να σκέπτομαι?” είναι πολύ ανόητη ερώτηση. Γιατί, πρέπει να σκέπτεστε —για να πάτε από εδώ στο σπίτι σας, για να οδηγήσετε το αμάξι σας, για να μιλήσετε μια γλώσσα. Αλλά ο χρόνος μπορεί να μην είναι καθόλου απαραίτητος ψυχολογικά, εσωτερικά. Οπότε λέμε ότι ο φόβος υπάρχει χάρη στους δύο σημαντικούς παράγοντες του χρόνου και της σκέψης, στους οποίους εμπλέκονται η επιβράβευση και η τιμωρία. Λοιπόν, έχω ακούσει αυτήν την δήλωση από εσάς. Και την έχω ακούσει με τόση προσοχή διότι είναι ένα τεράστιο πρόβλημα το οποίο ο άνθρωπος δεν έχει λύσει και που, συνεπώς, δημιουργεί χάος στον κόσμο. Σας έχω ακούσει, έχω ακούσει την δήλωση. Και επίσης μου έχετε πει: Μην κάνεις τίποτα γι' αυτό, απλά θέσε το ερώτημα και ζήσε με αυτό, όπως μια γυναίκα κρατά τον σπόρο στην μήτρα της. Οπότε θέτω την ερώτηση. Αφήστε το ερώτημα να ανθίσει. Στην άνθιση του ερωτήματος, συνυπάρχει η μαράζωση του ερωτήματος. Δεν είναι η άνθιση και στην συνέχεια το τέλος -η άνθιση αυτή καθ' αυτή είναι το τέλος.

Κρισναμούρτι - Η Ευλογία είναι Εκεί που Είστε, pp 39-40

Το να σταματάμε το νου, δεν είναι μια λειτουργία του νου. Ο νους δεν μπορεί να σταματήσει τον νου. Ίσως θα έλεγα μπορούμε να προγραμματίσουμε τον νου να σταματήσει, αλλά το μεγάλο θέμα είναι: «ποιος σταματάει τον νου;». Ποιος είναι αυτός που τον σταματάει και τον ξεκινάει ή αυτός που θέλει να τον σταματήσει ή να τον ξεκινήσει; Εδώ χρειάζεται μελέτη και αυτογνωσία και κάποιες στοιχειώδης γνώσης πάνω στην σύνθετη ανατομία του ανθρώπινου όντος. Γιατί είναι άλλο το εγώ, άλλο η Συνείδηση, άλλο ο νους, άλλο η σκέψη. Εμείς τα μπερδεύουμε όλα αυτά καθότι δεν έχουμε διάκριση, εσωτερική διάκριση· δεν έχουμε δηλαδή αναπτύξει την εσωτερική όραση που αναπτύσσεται μέσα από τον διαλογισμό και τον στοχασμό ή ενατένιση εσωτερικά, με άλλα λόγια με την ορθά ενεργοποιημένη αυτοπαρατήρηση.

Το να μην κάνουμε κάτι για το ερώτημα είναι να γνωρίσουμε από πού το ερώτημα πηγάζει, από πού έρχεται, από που αναφύεται και γιατί αναφύεται. Αν μπορούμε να αφήσουμε το ερώτημα να ανθίσει και δούμε την πραγματική του φύση θα εισέλθουμε στην πραγματική γνώση αυτού και θα βιώσουμε αυτό που πραγματικά είναι. Αυτό από μόνο του θα μας μεταλλάξει. Εάν απαντήσουμε το ερώτημα θέτουμε τις συνθήκες του να απομακρυνθούμε από την αιτία της ερώτησης που είναι η πιο ουσιαστική απάντηση. Οφείλουμε να μάθουμε ν’ ακούμε. Αυτή η ακοή, είτε ως μια εσωτερική είτε ως μια εξωτερική αίσθηση είναι αυτό που είναι ουσιώδες, ώστε να ακούμε πραγματικά, με όλη μας την ύπαρξη, χωρίς να κρίνουμε, διότι εμείς ερμηνεύουμε υποκειμενικά τα πράγματα σε σχέση με την αντίληψή μας η οποία είναι περιορισμένη, καθορισμένη, κυριολεκτικά εγκλωβισμένη ανάμεσα στις διάφορες ερμηνείες οι οποίες βασίζονται στις υποκειμενικές μας εμπειρίες. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να περάσουμε από την υποκειμενική εμπειρία στην αντικειμενική εμπειρία.

Σαν να κρατάτε ένα πολύτιμο κόσμημα

Μπορούμε να δούμε αυτό το γεγονός μαζί, ότι ο χρόνος και η σκέψη είναι οι ρίζες του φόβου. Ο χρόνος και η σκέψη είναι το ίδιο, δεν είναι δύο διαφορετικές κινήσεις.

Δείτε αυτό το γεγονός, αυτήν την πραγματικότητα, ότι ο χρόνος και η σκέψη, η χρονο-σκέψη, είναι η ρίζα του προβλήματος.

Απλά παρατηρήστε το στον εαυτό σας. Μην απομακρύνεστε από την πραγματικότητα, από την αλήθεια ότι ο φόβος προκαλείται από τον χρόνο και την σκέψη. Κρατείστε το, μείνετε σε αυτό, μην απομακρύνεστε. Έτσι είναι. Μετά, είναι σαν να κρατάτε ένα πολύτιμο κόσμημα στο χέρι σας. Βλέπετε όλη την ομορφιά αυτού του κοσμήματος. Μετά θα δείτε ότι ο ψυχολογικός φόβος εκλείπει εντελώς.

Κρισναμούρτι - Washington D.C. Ομιλίες, pp 29-30

Ο χρόνος και η σκέψη γεννούν τον φόβο

Ο χρόνος και η σκέψη γεννούν τον φόβο —ο χρόνος ως το χθες, το σήμερα και το αύριο, υπάρχει ο φόβος πως στο αύριο θα συμβεί κάτι —το χάσιμο της δουλειάς, ο θάνατος, πως η σύζυγός μου ή ο σύζυγός μου μπορεί να με εγκαταλείψει, πως η ασθένεια και ο πόνος που είχα πριν από πολύ καιρό μπορεί να επιστρέψει. Σε αυτό το σημείο μπαίνει ο χρόνος. Ο χρόνος που εμπλέκει το τι θα πει για μένα αύριο ο γείτονάς μου, ή ο χρόνος που μέχρι τώρα έχει καλύψει κάτι το οποίο έκανα πριν από πολλά χρόνια. Φοβάμαι ότι κάποιες βαθιές επιθυμίες μπορεί να μην εκπληρωθούν. Οπότε λοιπόν ο χρόνος εμπλέκεται στον φόβο, ο φόβος για τον θάνατο που έρχεται στο τέλος της ζωής, που μπορεί να παραμονεύει και φοβάμαι. Οπότε ο χρόνος περιλαμβάνει τον φόβο και την σκέψη. Δεν υπάρχει χρόνος εάν δεν υπάρχει καμία σκέψη. Με το να σκέφτεστε αυτό που συνέβη εχθές, φοβούμενοι ότι μπορεί να συμβεί ξανά αύριο —αυτό είναι που επιφέρει τον χρόνο καθώς και τον φόβο.

Κρισναμούρτι - Το Πέταγμα του Αετού, pp 69-70

Φόβος για το παρελθόν και το μέλλον

Στην συγκεκριμένη στιγμή, όπως κάθομαι εδώ, δεν φοβάμαι. Δεν φοβάμαι στο παρόν, τίποτα δεν μου συμβαίνει, κανείς δεν με απειλεί ή μου παίρνει κάτι. Αλλά πέρα από την συγκεκριμένη στιγμή, υπάρχει ένα βαθύτερο επίπεδο του νου που συνειδητά ή ασυνείδητα σκέφτομαι το τι μπορεί να συμβεί στο μέλλον ή να ανησυχώ πως κάτι από το παρελθόν μπορεί να με καταβάλλει. Οπότε φοβάμαι το παρελθόν και το μέλλον. Έχω διαχωρίσει τον χρόνο σε παρελθόν και μέλλον. Η σκέψη παρεμβαίνει, λέει, “Πρόσεχε να μην συμβεί ξανά”, ή “Προετοιμάσου για το μέλλον. Το μέλλον πιθανόν να είναι επικίνδυνο για σένα. Μπορεί να έχεις κάτι σήμερα αλλά να το χάσεις. Μπορεί να πεθάνεις αύριο, η σύζυγός σου μπορεί να σε εγκαταλείψει, μπορεί να χάσεις την δουλειά σου. Μπορεί να μην γίνεις ποτέ διάσημος. Μπορεί να είσαι μόνος. Θέλεις να είσαι αρκετά βέβαιος για το αύριο.”

Κρισναμούρτι - Απελευθέρωση από το Γνωστό, p 42

Η σκέψη γεννά φόβο

Πως ανακύπτουν αυτοί οι ψυχολογικοί φόβοι; Από που πηγάζουν; Αυτό είναι το θέμα. Υπάρχει ο φόβος για κάτι που συνέβη εχθές, ο φόβος για κάτι που μπορεί να συμβεί αργότερα σήμερα ή αύριο. Υπάρχει ο φόβος αυτών που γνωρίζουμε και υπάρχει ο φόβος για το άγνωστο, το οποίο είναι το αύριο. Μπορεί κάποιος να δει πολύ ξεκάθαρα πως ο φόβος πηγάζει από την δομή της σκέψης —μέσω της σκέψης για το τι συνέβη χθες για το οποίο κάποιος μπορεί να φοβάται, ή μέσω της σκέψης για το μέλλον. Σωστά; Η σκέψη γεννά φόβο, έτσι δεν είναι; Παρακαλώ ας είσαστε σίγουροι, ας μην δεχθείτε το τι λέει ο ομιλητής, να είστε απόλυτα βέβαιοι για το αν η σκέψη είναι η απαρχή του φόβου.

Κρισναμούρτι - Το Πέταγμα του Αετού, p 12

Το ότι ο φόβος είναι ένα θέμα της σκέψης και του χρόνου, δεν είναι απλό να το κατανοήσουμε αλλά αξίζει να το προσπαθήσουμε. Μπορεί να μας πάρει καιρό, ίσως και όλη την ζωή μας. Μπορεί στην αρχή να συμφωνούμε και να το κατανοούμε διανοητικά –και αυτό αναμφισβήτητα εν συγκρίσει με κάποιο βίωμα μας, αλλά το να το κάνουμε κτήμα μας, το να κατακτήσουμε τον φόβο σημαίνει όχι μόνο να κατά-νοήσουμε αλλά να μετά-νοήσουμε, να αλλάξουμε δηλαδή νου, η πιο σωστά ν’ αλλάξουμε [την κατάσταση] της συνείδησής μας. Και με την αλλαγή της, εννοώ να απελευθερώσουμε την συνείδηση ή την ουσία της συνείδησης –που δεν είναι ακόμα συνείδηση, είναι α-συνείδητο- από το ίδιο το ασυνείδητο, απ’ αυτό που είναι το εγώ.

Το εγώ είναι ασυνείδητο, είναι σε μια κατάσταση υπνοβάτη· αν εμείς νομίζουμε διαφορετικά είναι γιατί πιστεύουμε ότι είμαστε το εγώ, αλλά η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική του τι είμαστε πραγματικά. Απελευθερώνοντας την συνείδηση από το εγώ, ο φόβος για το δικό μου, η κτητικότητα σταματάει. Αν δεν έχουμε κτητικότητα, η προσδοκία και η προσκόλληση σταματάει. Ο φόβος του να μην έχουμε ή να χάσουμε κάτι το επιθυμητό δεν υπάρχει γιατί είμαστε πέρα απ’ αυτά τα πράγματα, αυτάρκης και πλήρεις στην παρουσία του Είναι. Αλλά αυτό βέβαια πρέπει να βιωθεί πραγματικά και εσωτερικά και όχι να υπάρξει απλά μια αυτοεπιβεβαίωση και ένας αυτοπρογραμματισμός.

Οι κρυφοί φόβοι

Δεν υπάρχουν μόνον οι συνειδητοί φόβοι τους οποίους κάποιος αντιλαμβάνεται, αλλά και εκείνοι που βρίσκονται βαθιά μέσα, εκείνοι που δεν έχουν ανακαλυφθεί στις βαθιές εσοχές του νου. Πως μπορεί κάποιος να αντιμετωπίσει τους συνειδητούς φόβους καθώς και εκείνους που είναι κρυμμένοι; Ασφαλώς, ο φόβος που βρίσκεται στην απομάκρυνση από το ‘τι είναι’, είναι η δραπέτευση, η απόδραση, η αποφυγή της πραγματικότητας η οποία επιφέρει τον φόβο. Επίσης, όταν υπάρχει οποιουδήποτε είδους σύγκριση, υπάρχει η παραγωγή του φόβου —η σύγκριση του τι είστε με το τι θα θέλατε να είστε. Οπότε φόβος, είναι η απομάκρυνση από αυτό που είναι πραγματικό, όχι από το αντικείμενο από το οποίο απομακρύνεστε. Κανένα από αυτά τα προβλήματα του φόβου δεν μπορούν να επιλυθούν μέσω της θέλησης —το να λέει κάποιος στον εαυτό του, “Δεν θα φοβάμαι.”

Κρισναμούρτι - Πέρα από την Βία, p 64

Κάποιος πρέπει πραγματικά να αντιμετωπίσει τους ίδιους του τους δαίμονες. Οι δαίμονες κατοικούν κάτω από την γη, στις σπηλιές, πιο κοντά στον πυρήνα και την κόλαση –δηλ. τα πάθη του ανθρώπου –και πειράζουν τους ανθρώπους, τους ευλαβείς κλπ. Όλο αυτό το σύμπλεγμα του υπόγειου, του καταχθόνιου είναι το ασυνείδητό μας, οι αχαρτογράφητες και ανεξερεύνητες περιοχές του ψυχισμού μας. Αυτοί οι πειραχτικοί μας δαίμονες παρόλ’ αυτά μπορούν να μας υποδείξουν τους φόβους μας, τις νευρώσεις μας, τις ψυχώσεις μας κλπ. και αυτοί –και όσοι άλλοι- μας πειράζουν μας υποδικνύουν τι είναι αυτό που μας πειράζει και αυτό που μας πειράζει θα πρέπει να μας βάλλει σε αναρώτηση του γιατί. Εμείς όντως ξεφεύγουμε από τον ίδιο μας τον εαυτό, γιατί δεν τον γνωρίζουμε και ούτε γνωρίζουμε ούτε προς τα πού πρέπει να πάμε, καταπνίγοντας έτσι τις κρυφές μας δυνατότητες, τις πραγματικές μας κοιμώμενες ικανότητες του να γίνουμε αυτό που πραγματικά γεννηθήκαμε για να είμαστε. Δεν πρέπει να απομακρυνόμαστε και να τρέχουμε μακριά από τους δαίμονές μας, αλλά να τους αντιμετωπίζουμε με σθένος και με θάρρος, γιατί εκεί κρύβεται η πεμπτουσία του εξανθρωπισμού μας.

Δίνοντας προσοχή στον φόβο

Ερωτών: Παρατηρείτε τον φόβο και βρίσκεστε να απομακρύνεστε από αυτόν. Τι πρέπει να κάνετε; Krishnamurti: Καταρχάς, μην αντιστέκεστε στην απομάκρυνση. Για να παρατηρήσετε τον φόβο, πρέπει να δώσετε προσοχή και δίνοντας προσοχή, δεν καταδικάζετε, δεν κρίνετε, δεν αξιολογείτε, απλά παρατηρείτε. Όταν απομακρύνεστε, είναι επειδή η προσοχή σας ξεφεύγει, δεν παρακολουθείτε —υπάρχει έλλειψη προσοχής. Να μην δίνετε προσοχή, αλλά να αντιλαμβάνεστε πως δεν δίνετε προσοχή. Εάν αντιλαμβάνεστε πως δεν δίνετε προσοχή, να το αντιλαμβάνεστε, μην κάνετε τίποτα γι' αυτό, εκτός από το να αντιλαμβάνεστε πως δεν δίνετε προσοχή, τότε αυτή η αντίληψη είναι προσοχή. Είναι τόσο απλό. Μιας και το δείτε αυτό, θα εξαφανίσετε κάθε διαμάχη δια παντός, δίνετε προσοχή χωρίς να το έχετε επιλέξει. Όταν λέτε, “Έχω δώσει προσοχή, αλλά τώρα δεν προσέχω και θα πρέπει να προσέξω”, τότε υπάρχει επιλογή. Το να αντιλαμβάνεστε σημαίνει να αντιλαμβάνεστε χωρίς επιλογή.

Κρισναμούρτι - Πέρα από την Βία, p 71

Εδώ θα παραθέσω ένα κομμάτι από τον Δάσκαλο Σαμαέλ ο οποίος επίσης εξηγεί το ίδιο πράγμα:

«Αν θέλουμε να φτάσουμε στην γαλήνη και στην σιωπή του νου χρειάζεται να μελετάμε την αταξία διότι μόνο έτσι μπορούμε να εγκαταστήσουμε την τάξη. Πρέπει να ξέρουμε τι το προσεκτικό και τι το απρόσεκτο είναι αυτό που υπάρχει σε μας. Πάντα όταν μπαίνουμε σε διαλογισμό ο νους μας είναι διαιρεμένος σε δύο μέρη: το μέρος που προσέχει (το προσεκτικό μέρος) και το απρόσεκτο μέρος. Δεν είναι στο προσεκτικό μέρος που πρέπει να βάλουμε προσοχή παρά ακριβώς σε αυτό που είναι απρόσεκτο μέσα σε εμάς.

Όταν επιτυγχάνουμε να καταλάβουμε σε βάθος τι το απρόσεκτο υπάρχει σε εμάς και να μελετήσουμε τις διαδικασίες για να μετατρέπεται το απρόσεκτο σε προσεκτικό, θα έχουμε επιτύχει την γαλήνη και την σιωπή του νου. Αλλά πρέπει να είμαστε συνετοί στον διαλογισμό. Να κρίνουμε τον εαυτό μας. Να ξέρουμε τι το απρόσεκτο υπάρχει σε μας. Χρειαζόμαστε να γινόμαστε συνειδητοί από εκείνο το απρόσεκτο που υπάρχει σε μας.

ΕΡ. Όταν λέμε ότι πρέπει να κυριαρχούμε τον νου, ποιος πρέπει να τον κυριαρχεί;

ΑΠ. Η ουσία, η ουσία πρέπει να κυριαρχεί τον νου, η συνείδηση.»

Από το Δεύτερο Κόσμημα του Κίτρινου Δράκου το οποίο αξίζει να μελετήσουμε γιατί μιλάει όχι μόνο για την αυτοπαρατήρηση αλλά και τον έλεγχο του νου. Αλλά είναι εξίσου σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε εδώ αυτό που είναι η αυτοπαρατήρηση διότι είναι κάτι πολύ διαφορετικό από την σκέψη, και οι άνθρωποι το μπερδεύουν. Όπως είναι πολύ διαφορετική η παθητική παρατήρηση από την κατευθυνόμενη και ενεργητική παρατήρηση. Το να παρατηρούμε παθητικά είναι όταν η Συνείδησή μας είναι κοιμισμένη, όταν συμμετέχει παθητικά των γεγονότων. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να ενεργοποιούμε και να δραστηριοποιούμε την Συνείδηση (αυτό το μέρος δηλαδή που είναι ελεύθερο) ώστε να παρατηρεί δυναμικά και διερευνητικά. Ας ξεχωρίσουμε αυτό που είναι Συνείδηση από αυτό που είναι ο νους. Οποιοσδήποτε έχει διαλογιστεί έστω και ελάχιστα επιτυχώς μπορεί να το επιβεβαιώσει αυτό, ότι η Συνείδηση μπορεί να δρα ανεξάρτητα από την σκέψη, διότι ο νους είναι μόνο ένα όχημα, ένα εργαλείο, και η σκέψη δεν είναι η μόνη του ικανότητα.

Το δίκτυο των διαφυγών

Έχουμε τόσους πολλούς διαφορετικούς φόβους και προσπαθούμε να επιλύσουμε τους φόβους αυτούς αποσπασματικά. Δεν φαίνεται να είμαστε ικανοί να πάμε παραπέρα. Εάν νομίσουμε πως έχουμε κατανοήσει έναν συγκεκριμένο φόβο και τον έχουμε επιλύσει, ένας άλλος φόβος προκύπτει. Όταν αντιλαμβανόμαστε πως φοβόμαστε, προσπαθούμε να απομακρυνθούμε, να βρούμε μια απάντηση, να ανακαλύψουμε τι πρέπει να κάνουμε, ή προσπαθούμε να το περιορίσουμε. Έχουμε, ως άνθρωποι, πονηρά αναπτύξει ένα δίκτυο αποδράσεων: τον θεό, την διασκέδαση, το ποτό, το σεξ, οτιδήποτε. Όλες οι αποδράσεις είναι ίδιες, είτε είναι στο όνομα του Θεού είτε στο όνομα του ποτού!

Κρισναμούρτι - Συλλογικό Έργο, vol XVI, p 174

Εδώ ξαναγυρνάμε στο θέμα της ευδαιμονίας. Αν ο άνθρωπος πραγματικά γνώριζε μέσα του την ευδαιμονική του φύση, την πληρότητά της, την αρμονία της, την γαλήνη της, την ελευθερία της, την μακαριότητά της κτλ. δεν θα αναζητούσε μάταιες απολαύσεις. Τις απολαύσεις τις αποζητά ο άνθρωπος διότι έχει χάσει το νόημα της ύπαρξης. Η έμφυτη μας λαχτάρα είναι να βιώσουμε την πραγματική ευδαιμονία του πνεύματος, και αγνοώντας το να προσεγγίσουμε αυτή την εσωτερική πραγματικότητα αποζητούμε μάταια απολαύσεις ως υποκατάστατα. Πέφτοντας ο άνθρωπος στην πλάνη της άγνοιας, δημιουργείται σ’ ένα πλήθος υπάρξεων το πολλαπλό εγώ το οποίο δημιουργεί προσκολλήσεις και προσδοκίες και φόβο να χάσει αυτό που έχει ή φόβο να μην αποκτήσει αυτά που επιθυμεί. Ο φόβος αναπτύσσεται ως ένας μηχανισμός προστασίας του εγώ, ώστε αυτό το εγώ να διατηρηθεί και να συνεχίσει να υπάρχει.

Πως αντιμετωπίζετε τον φόβο;

Ο φόβος είναι η ορμή που αναζητά έναν Δάσκαλο, έναν γκουρού, ο φόβος είναι η επίστρωση της αξιοπρέπειας, αυτό που αγαπούν όλοι τόσο- να είναι αξιοπρεπείς. Κύριε, δεν μιλώ για κάτι το οποίο δεν είναι γεγονός. Οπότε μπορείτε να το δείτε στην καθημερινότητά σας. Αυτή την εκπληκτικά διεισδυτική φύση του φόβου —πως την αντιμετωπίζετε; Αναπτύσσετε απλώς το προτέρημα του κουράγιου για να ανταπεξέλθετε στον φόβο; Καταλαβαίνετε, κύριε; Αποφασίζετε να είστε γενναίος για να αντιμετωπίσετε συμβάντα στην ζωή, ή απλώς εκλογικεύετε τον φόβο μακριά ή βρίσκετε εξηγήσεις που θα ικανοποιήσουν τον νου που είναι παγιδευμένος στον φόβο; Πως το αντιμετωπίζετε; Ανοίγετε το ραδιόφωνο, διαβάζετε ένα βιβλίο, πηγαίνετε σε έναν ναό, προσκολλάστε σε κάποιο δόγμα, κάποια πίστη;

Κρισναμούρτι - Συλλογικό Έργο vol XII, p 58

Δεν είναι μόνο από φόβο που κάποιος αποζητά ένα γκουρού ή ένα Δάσκαλο ή τον Θεό. Ο φόβος σαφώς είναι το αποτέλεσμα της αξιοπρέπειας ή για το πούμε πιο σωστά του καθωσπρεπισμού ή ουσιαστικότερα της ίδιας μας της υπερηφάνειας. Η φύση του εγώ είναι η υπερηφάνεια, η αυτοαναγνώριση μ’ έναν ηδονιστικό τρόπο, αλλά απάντησης όχι απ’ την ουσία αλλά από τα εξωτερικά και υλικά πράγματα ή γεγονότα. Αν το εγώ απειλείται φοβάται. Αυτό είναι ένας ενστικτώδης μηχανισμός ζωώδους αυτοσυντήρησης. Και τι θα γίνει όταν μείνουμε χωρίς εγώ; Μήπως μας πειράζει η ανιδιοτέλεια, η από κοινού ύπαρξη, η βίωση της ολότητας, η γνώση της αλήθειας, η αποκάλυψη του θείου σχεδίου, η αρμονία, η χάρη, η μακαριότητα, η ευδαιμονία; Ε, λοιπόν το εγώ το πειράζει, και σε μια κοινωνία με άλλα εγώ της ίδιας ή παρόμοιας φύσης βρίσκει μια καλή δικαιολογία για να συνεχίσει να υπάρχει. Θα μπορούσε κανείς να μιλάει για ώρες, μέρες, μήνες και χρόνια γι’ αυτό το θέμα, αλλά κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει από το προφανές. Οι αναλύσεις και οι αναλύσεις τον αναλύσεων δεν εξηγούν ικανοποιητικά ποτέ τα πράγματα, αν και χρησιμεύουν ως ένα σημείο –μέχρι ν’ αφήσουμε το νου να κοπάσει, να σωπάσει, και να εισέλθουμε στην θεμελιακή ριζική κατανόηση του προβλήματος, το οποίο θα φέρει και την μετανόηση, την μετάνοια, την αλλαγή.

Φόβοι στις σχέσεις

Υπάρχουν φόβοι μέσα στις σχέσεις, φόβοι αβεβαιότητας, φόβοι για το παρελθόν και το μέλλον, φόβοι για την άγνοια, φόβοι για τον θάνατο, φόβοι για την μοναξιά, την βασανιστική αίσθηση της απομόνωσης. Μπορεί να σχετίζεστε με άλλους, μπορεί να έχετε αρκετούς φίλους, να είστε παντρεμένοι, μπορεί να έχετε παιδιά, αλλά υπάρχει αυτή η αίσθηση της βαθιάς απομόνωσης, η αίσθηση της μοναξιάς. Αυτός είναι ένας παράγοντας του φόβου. Υπάρχει επίσης ο φόβος της ανικανότητας για εκπλήρωση. Και η επιθυμία για εκπλήρωση φέρνει μαζί την απογοήτευση και σε αυτό υπάρχει φόβος. Υπάρχει ο φόβος του να μην μπορούμε να είμαστε απόλυτα ξεκάθαροι για όλα. Συνεπώς, υπάρχουν πολλές, πολλές μορφές φόβου.

Κρισναμούρτι - Περί Φόβου, p 62

Σαφώς. Και το να μην γυρίσουμε ώστε να αντιμετωπίσουμε τους φόβους μας, και τις αιτίες που τους δημιουργούν δημιουργεί μια εξάρτηση. Όσο θάβουμε μην αντιμετωπίζοντας –τους φόβους μας, αυτοί καταχωνιάζονται, θάβονται μέσα στα σκοτάδια του ασυνείδητου, και δημιουργούν ασυνείδητες εξαρτήσεις. Μετά έρχεται η σύγκρουση μέσα στον εαυτό μας, όταν τα διάφορα μέρη του ασυνείδητου ψυχισμού μας, μας ωθούν σε αντικρουόμενες συμπεριφορές. Λέμε θέλουμε ν’ αλλάξουμε, να φύγουμε, να απελευθερωθούμε, αλλά δεν γνωρίζουμε την κινητήρια δύναμη όλου αυτού, τα κρυφά, απόκρυφα ελατήρια των σκέψεών μας, καθότι πηγάζουν από απωθημένες μέσα μας εντυπώσεις, ξεχασμένες, σβησμένες από την συμβατική μας μνήμη, οι οποίες μας αναφύονται και μας δημιουργούν τάσεις, σκέψεις και συνήθεις καθορίζοντας τον χαρακτήρα μας, αυτό που νομίζουμε ότι είμαστε. Ο Δάσκαλος Σιβανάντα λέει πάνω σ’αυτό το ενδιαφέρων θέμα:

«Κάθε πράξη προκαλεί σε αυτόν που την πραγματοποιεί ένα διπλό αποτέλεσμα, στην εσώτερη φύση του με την μορφή μίας τάσης, καλής ή κακής, και μία άλλη στην μορφή του καρπού, ανταμοιβή ή τιμωρία. Το Κάρμα του παρελθόντος επηρεάζει την παρούσα ζωή με δύο τρόπους· ο πρώτος είναι της μορφής του χαρακτήρα ή της εσωτερικής τάσης και εξωτερικά ως μοίρα. Εάν κάνεις μία πράξη, αυτή δημιουργεί μία samskara ή μία λεπτοφυής εντύπωση στο υποσυνείδητο νου ή chitta. Η Samskara [εντύπωση] προκαλεί τάσεις. Οι τάσεις εξελίσσονται σε συνήθεια μέσω της επανάληψης των πράξεων. Οι συνήθειες εκδηλώνονται σαν χαρακτήρας. Ο χαρακτήρας εξελίσσεται σε πεπρωμένο. Αυτή είναι η σειρά: samskara, τάσεις, χαρακτήρας και πεπρωμένο». 

Swami Sivananda. 

Γι’ αυτό επείγει να γίνουμε συνειδητοί του χαρακτήρα μας, των συνηθειών μας, των τάσεων μας και εν τέλει των εντυπώσεών μας αν θέλουμε να γίνουμε κύριοι του πεπρωμένου μας, της μοίρας μας. Είναι σημαντικό κάθε τομέας να μελετηθεί ξεχωριστά και σε αλληλουχία και σύνδεση ώστε να αποκαλυφθούν οι ασυνείδητες τάσεις μέσα μας και ν’ απελευθερωθεί η συνείδησή μας. Επιπλέον η Συνείδηση πρέπει ν’ αφυπνίζεται, ενεργοποιούμενη και δραστηριοποιούμενη έντονα και διαρκώς ώστε να είναι δυνατόν να επιτευχθεί ένα διαρκές επίπεδο εμβάθυνσης στην ψυχολογική μας χώρα και ένας διαρκής και σταδιακός φωτισμός των ασυνείδητων σκοτεινών και άγνωστων περιοχών. Αν κάποιος αφυπνίσει την συνείδησή του ενωμένος με το Είναι και με σύμπραξη με αυτό, δεν θα υπάρχει φόβος, διότι όπως ένας Πατέρας, το Είναι, δεν θα εγκαταλείψει ποτέ το γιό του σε μια δύσκολη στιγμή. Εδώ δεν μιλάμε για ένα αρχέτυπο, ή μια συμβολική δήλωση. Η τρομερή πραγματικότητα αν και μοιάζει συμβολοποιημένη –το ίδιο που είναι ανάγκη να εννοιοποιηθεί σε λεκτικό επίπεδο για να μεταδοθεί- δεν μπορεί να πραγματικά να μεταδοθεί παρά μόνο να υποδειχθεί. Ο άνθρωπος πρέπει πραγματικά να την εντοπίσει και να την βιώσει.

Ποια είναι η επίδραση του φόβου;

Όταν κάποιος φοβάται, όχι απλά τα σωματικά πράγματα, αλλά επίσης και τους ψυχολογικούς παράγοντες, τι συμβαίνει μέσα σε αυτόν τον φόβο; Φοβάμαι, όχι απλά να αρρωστήσω, να πεθάνω, το σκοτάδι-γνωρίζετε τους αμέτρητους φόβους που έχει ο καθένας, και βιολογικοί καθώς επίσης και ψυχολογικοί. Τι κάνει ο φόβος στον νου, τον νου που κατασκεύασε αυτούς τους φόβους; Καταλαβαίνετε την ερώτησή μου; Μην απαντήσετε αμέσως, κοιτάξτε τον εαυτό σας. Ποιά είναι η επίδραση του φόβου στον νου, σε ολόκληρη την ζωή κάποιου; Ή έχουμε συνηθίσει τόσο τον φόβο, που έχουμε προσαρμοστεί στον φόβο, που έχει γίνει συνήθεια και δεν αντιλαμβανόμαστε τις επιδράσεις του;

Το Απίθανο Ερώτημα, p 99

Πραγματικά αξίζει να αναρωτηθούμε…

Μόνο όταν είστε απελευθερωμένοι από τον φόβο

Όταν είστε απελευθερωμένοι από τον φόβο υπάρχει το δυνατό αίσθημα της ευεξίας, της καθαρής σκέψης, να κοιτάτε τα άστρα, να κοιτάτε τα σύννεφα, να κοιτάτε τα πρόσωπα με ένα χαμόγελο. Και όταν δεν υπάρχει φόβος, μπορείτε να πάτε ακόμα πιο μακριά. Τότε μπορείτε να ανακαλύψετε μόνοι σας εκείνο που ο άνθρωπος ψάχνει σε κάθε γενιά. Στις σπηλιές της νότιας Γαλλίας και στην νότια Αφρική υπάρχουν ζωγραφιές ζώων που μάχονται με ανθρώπους, ζωγραφιές ελαφιών, βοοειδών. Είναι εκπληκτικές ζωγραφιές. Αναπαριστούν την αέναη αναζήτηση του ανθρώπου, την μάχη του με την ζωή και την αναζήτηση για το εκπληκτικό εκείνο αντικείμενο που λέγεται Θεός. Αλλά ποτέ δεν ανακαλύπτει εκείνο το εκπληκτικό αντικείμενο. Μπορείτε να το απαντήσετε σκοτεινά, ακούσια, εκεί όπου δεν υπάρχει κανένας είδος φόβου.

Κρισναμούρτι για την Εκπαίδευση, p 38

αρχική πηγή αποσπασμάτων: jkrishnamurti

τα πήρα από: revealedtheninthwave.blogspot.gr

Να αποζητήσουμε την ρίζα του φόβου που είναι το πολλαπλό εγώ και η λανθασμένη μας εκπαίδευση. Όλοι οι άνθρωποι έχουμε λάβει μια λανθασμένη εκπαίδευση δια μέσου των αιώνων, και παρ’ όλο που θεωρούμαστε πολύ προοδευτικοί η ιστορία επαναλαμβάνεται και κάνουμε τα ίδια λάθη από γενιά σε γενιά και πραγματικά δεν ξυπνάμε ούτε ατομικά ούτε συλλογικά από τον συνειδησιακό μας λήθαργο. Αν το δέσουμε αυτό με την θεωρία της μετενσάρκωσης και αυτή της υποτροπής είναι ένα θέμα για συλλογισμό, το πώς είμαστε και συνεχίζουμε να είμαστε εγκλωβισμένοι μέσα σε ίδιες συμπεριφορές. Τα ρούχα μπορεί ν’ αλλάζουν , οι κομμώσεις, τα καπέλα, η τεχνολογία, και η εκπαίδευση. Αλλά όλα αυτά προσαρμόζονται ανάλογα με τους καιρούς. Και στους καιρούς που ζούμε η εκπαίδευση γίνεται όλο και πιο υλιστική, όλο και πιο πολύ ώστε αδιάφορη ως προς την πνευματικότητα, και διανοητικότερη. Εν τέλει είναι μια εκπαίδευση που εξυπηρετεί το πολλαπλό εγώ, και διαμορφώνει μια προσωπικότητα κατάλληλη για να μπορεί αυτό να εκφραστεί.